Ngôi nhà thông minh phải là sự phát triển tự nhiên và mềm dẻo từ ngôi nhà của chúng ta đang ở, mang đến những trải nghiệm tốt hơn, tiện nghi hơn và an toàn hơn. Nhưng cho đến nay, hầu hết chúng vẫn phức tạp, khó hiểu và khá tốn kém. Nhiều rào cản đã kìm hãm sự đổi mới khi các nhà phát triển tập trung vào việc làm cho thiết bị của họ hoạt động với ba hoặc bốn nền tảng khác nhau trở lên thay vì dành thời gian để tạo ra các sản phẩm tốt hơn và các tính năng mới. Người dùng dành quá nhiều thời gian để tìm ra sản phẩm nào hoạt động với sản phẩm nào và sau đó khắc phục sự cố các kết nối đó. Điều này đã dẫn đến việc sử dụng đại trà nhà thông minh trở nên chậm hơn so với nhiều người mong đợi.
Điều mà những nhà sản xuất thiết bị và người dùng nhà thông minh chờ đợi từ lâu là một tiêu chuẩn kết nối phổ quát.
Vấn đề là không chỉ có hai hoặc ba chuẩn kết nối để người tiêu dùng lựa chọn. Có rất nhiều giao thức và không cái nào trong số chúng hoạt động tốt ở mọi khả năng quan trọng. Zigbee, Z-Wave, Wi-Fi và Bluetooth đều đã được thử nhưng đều thất bại trong việc trở thành giao thức không dây duy nhất trong ngôi nhà thông minh. Không có giao thức nào đạt được đủ khả năng kết nối và tính linh hoạt để phù hợp cho tất cả các phụ kiện của ngôi nhà thông minh.
Bây giờ bạn hãy tưởng tượng về một tương lai sắp diễn ra, bạn mua một phụ kiện thông minh cần thiết mà không cần quan tâm đến giao thức kết nối của nó, cắm nó với nguồn điện ở nhà và nó sẽ hoạt động với các phụ kiện còn lại trong ngôi nhà thông minh của bạn. Thiết lập phụ kiện mới đó bằng ứng dụng nhà thông minh yêu thích của bạn và điều khiển thiết bị đó bằng trợ lý giọng nói mà bạn đang sử dụng. Đó là lời hứa của những người tạo ra Matter.
Matter là một tiêu chuẩn tận dụng các công nghệ hiện có là Thread, Wi-Fi, Bluetooth và Ethernet để cho phép tất cả các phụ kiện của bạn giao tiếp nội bộ với nhau mà không cần Internet. Điều làm cho Matter không chỉ đơn giản là một tiêu chuẩn nhà thông minh mới hơn (xuất hiện thêm vào hàng chục các tiêu chuẩn cũ) chính là động lực của sự hợp tác. Matter đang được phát triển bởi những gã khổng lồ công nghệ như Amazon, Apple, Google, Samgsung và hàng chục công ty công nghệ khác và được quản lý bởi Liên minh tiêu chuẩn kết nối (viết tắt là CSA, trước đây là Liên minh Zigbee vốn có hơn 600 thành viên).
Tobin Richardson, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của CSA cho biết: “Đây là thời kỳ Phục Hưng cho ngôi nhà thông minh. Dường như tất cả các nhà sản xuất thiết bị thông minh, nếu không muốn nói là tất cả, đều đồng tình với thực tế rằng Matter là giải pháp để giải quyết những vấn đề lớn nhất mà các ngôi nhà thông minh đang thiếu, đó là: Tính đơn giản, khả năng tương tác, độ tin cậy và bảo mật.”
Thông số kỹ thuật của Matter, SDK và Quy trình chứng nhận đã được phát hành vào mùa thu năm 2022. Các thiết bị được chứng nhận Matter đầu tiên cũng được ra mắt vào tháng 12/2022, đó là ổ cắm thông minh của hãng EVE và một số cảm biến của hãng. Như vậy CSA đã phát hành Matter muộn hơn một năm so với lời hứa khi Matter được chính thức giới thiệu lần đầu tiên vào năm 2019. Cá nhân mình hy vọng sự muộn màng này sẽ đảm bảo một tiêu chuẩn có tính phổ quát như nó được hứa hẹn.
MATTER LÀ GÌ?
Matter là một tiêu chuẩn kết nối được thiết kế để giải quyết nhiều vấn đề đau đầu về nhà thông minh ngày nay. Được phát triển và điều hành bởi Connectivity Standards Alliance, Matter được hỗ trợ bởi một danh sách dài các công ty. Từ các công ty công nghệ sở hữu nền tảng như Apple, Google và Amazon và các nhà sản xuất lớn như Samsung và LG cho đến những công ty nhỏ hơn tập trung vào sản xuất phụ kiện như Nanoleaf, Eve và TP-Link. Có một liên minh ngành chưa từng có hỗ trợ đằng sau Matter, đó là lý do tại sao nó được kỳ vọng sẽ thành công.
Matter không phải là một giao thức mới, nó là một tiêu chuẩn kỹ thuật về cách các thiết bị giao tiếp với nhau. Nó chạy trên các giao thức hiện có: Thread cho các thiết bị có công suất thấp, băng thông thấp như bóng đèn và cảm biến, Wi-Fi hoặc Ethernet cho các thiết bị có băng thông cao hơn như các loa phát nhạc và camera.
Tiêu chuẩn Matter hiện đã được áp dụng vào các nền tảng nhà thông minh lớn như Amazon Alexa, Apple Home, Google Home và Samsung SmartThings. Điều đó có nghĩa là các thiết bị nhà thông minh không còn phải được chứng nhận riêng cho từng nền tảng. Bất kỳ thiết bị Matter nào cũng sẽ hoạt động với tất cả chúng, mặc dù một số nền tảng có thể cung cấp các tính năng bổ sung hoặc tự động hóa tốt hơn.
Một đặc điểm quan trọng của Matter là tất cả các thiết bị có thể được điều khiển cục bộ trong nhà của bạn, không cần có kết nối internet để hoạt động và làm việc cùng nhau. Lúc này kết nối đám mây sẽ là một tùy chọn để cho phép kiểm soát ngôi nhà từ bên ngoài và tích hợp với các dịch vụ đám mây khác.
NHỮNG LOẠI THIẾT BỊ NÀO ĐANG ĐƯỢC MATTER HỖ TRỢ?
Phiên bản đầu tiên Matter 1.0 chỉ hỗ trợ một số loại thiết bị nhà thông minh và chỉ có các chức năng cơ bản như bật/ tắt; khóa/ mở khóa; chuyển động/ không chuyển động; làm sáng/ làm mờ. Matter chưa hỗ trợ các tính năng nâng cao như hiệu ứng ánh sáng động, ánh sáng thích ứng, mã truy cập dùng chung cho khóa cửa và quản lý năng lượng cho phích cắm thông minh… Nhưng bạn vẫn có thể sử dụng các tính năng đó thông qua nền tảng nhà thông minh mà bạn chọn nếu chúng được hỗ trợ.
Dưới đây là danh sách các danh mục thiết bị được hỗ trợ hiện tại trong Matter:
• Bóng đèn
• Công tắc đèn
• Ổ cắm
• Ổ khóa
• Bộ điều khiển HVAC
• Rèm
• Cảm biến (chuyển động, tiếp xúc)
• Tivi
• Bridge (xem ghi chú bên dưới)
• Access Point
Các đồ gia dụng (như tủ lạnh và máy giặt) và robot hút bụi sẽ được đưa vào bản cập nhật Matter vào nửa đầu năm 2022. Theo CSA, các loại thiết bị và hệ thống sau đây sẽ được hỗ trợ tiếp theo:
• Thiết bị điều khiển cửa và cổng
• Camera an ninh
• Cảm biến môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, độ sáng, nồng độ bụi)
• Thiết bị điều khiển chất lượng vi khí hậu (máy lọc không khí)
• Đầu báo khói và khí CO
• Cảm biến hiện diện
• Thiết bị đo năng lượng
BẠN CẦN PHẢI MUA THÊM GÌ ĐỂ SỬ DỤNG MATTER?
Phụ kiện Matter
Phụ kiện Matter là bất kỳ thiết bị nào có phần cứng và firmware phù hợp để tự thiết lập thành một nút trong mạng lưới Matter của bạn. Các thiết bị như Ổ cắm thông minh tương thích với Matter hoặc Công tắc thông minh tương thích với Matter là phụ kiện Matter và có thể không cần hơn thế nữa, điều này có nghĩa là các chức năng nâng cao sẽ được xử lý bởi các thiết bị khác được liệt kê bên dưới.
Ngoài ra bạn cũng cần lưu ý rằng bạn có thể điều khiển phụ kiện thông qua Matter không có nghĩa là bản thân phụ kiện đó là thiết bị Matter. Điều đó nghe có vẻ khó hiểu, nhưng nhờ vào các Cầu nối Matter mà chúng ta sẽ nói đến sau đây, bạn có thể điều khiển các phụ kiện nhà thông minh không tương thích với Matter.
Bộ điều khiển Matter
Để thêm và điều khiển các phụ kiện Matter, bạn cần có bộ điều khiển Matter và ứng dụng nền tảng nhà thông minh đi kèm. Không giống như các thiết bị trung tâm độc quyền như Philips Hue Hub hoặc Aqara Hub, bộ điều khiển Matter không dành riêng cho một thương hiệu. Miễn là nó là bộ điều khiển Matter thì nó có thể điều khiển phụ kiện Matter của bất kể nhà sản xuất nào.
Vai trò chính của bộ điều khiển Matter là tích hợp các phụ kiện vào mạng nội bộ của bạn, quản lý các thông tin, điều khiển và thiết lập các tự động hóa, đồng thời nó hỗ trợ truy cập từ xa (khi được cho phép). Do đó, bộ điều khiển Matter của bạn cần phải là một thiết bị luôn ở trong nhà bạn, luôn được cấp nguồn và có kết nối Wi-Fi hoặc Ethernet với mạng gia đình của bạn.
Bộ điều khiển Matter hiện được tích hợp vào hầu hết các Loa thông minh hàng đầu và Thiết bị trung tâm của các nền tảng nhà thông minh lớn như Apple HomePod Mini, HomePod (thế hệ 1 và 2) và Apple TV 4K; loa và màn hình thông minh Amazon Echo và Google Nest Hub; trung tâm Samsung SmartThings bao gồm một số tủ lạnh và TV của hãng. Chú ý là bộ điều khiển Matter không nhất thiết phải là một phụ kiện Matter. Bạn sẽ không thể điều khiển Amazon Echo Show bằng Google Nest Hub Max hoặc tủ lạnh Samsung Family Hub bằng Apple TV của bạn.
Mọi bộ điều khiển Matter đều yêu cầu ứng dụng di động để thêm thiết bị và thiết lập tự động hóa. Bản thân một số ứng dụng di động cũng được gọi là Bộ điều khiển Matter. Nhưng vì điện thoại thông minh không thể luôn bật và luôn ở trong nhà của bạn, nên bạn sẽ cần một bộ điều khiển Matter độc lập.
Thread border router
Như bạn đã biết, Matter hoạt động qua Wi-Fi, Ethernet và Thread. Những Bộ điều khiển Matter nói trên có thể đảm nhận kết nối với các phụ kiện Wi-Fi và Ethernet, nhưng nếu bạn có những phụ kiện Thread thì sao? Bạn cần có bộ Thread border router cùng với Bộ điều khiển Matter. Một số bộ điều khiển Matter cũng là bộ Thread border router vì vậy rất có thể trong nhà bạn đã có một bộ Thread border router rồi.
Thread là một giao thức không dây có công suất thấp, độ trễ thấp, có thể tạo ra một mạng lưới tự phục hồi giống như Zigbee. Điều này có nghĩa là bạn càng có nhiều thiết bị trên đó thì phạm vi phủ sóng và độ tin cậy sẽ càng cao vì mỗi thiết bị Thread có khả năng giao tiếp với thiết bị Thread gần nhất. Thread hoạt động trên dải tần 2,4 GHz được thiết kế cho các thiết bị tiêu thụ ít năng lượng như các cảm biến dùng pin.
Nhưng khác với Zigbee là Thread giao tiếp dựa trên IPv6, có nghĩa là các thiết bị Thread có thể nói chuyện trực tiếp với Internet, trong khi các thiết bị Zigbee yêu cầu một Thiết bị trung tâm. Thread là một giao thức mở trong khi Zigbee đã trở nên bị phân mảnh bởi các nhà sản xuất một cách khó cứu vãn. Các bộ Thread border router không phụ thuộc vào nền tảng và nhà sản xuất vì vậy bất kỳ thiết bị Thread nào của bất kỳ nhà sản xuất nào cũng có thể kết nối được với nó.
Trong tương lai, các bộ định tuyến Wi-Fi trong nhà cũng sẽ được tích hợp thêm để trở thành bộ Thread border router. Như vậy bạn hoàn toàn không cần phải quan tâm đến việc đầu tư chúng khi muốn sử dụng các phụ kiện Thread.
Cầu nối Matter
Hiện tại các phụ kiện Z-Wave và Zigbee vẫn sẽ tiếp tục là một phần trong ngôi nhà thông minh, các Thiết bị trung tâm hiện tại vẫn sẽ tiếp tục hoạt động với các nền tảng mà chúng đã hỗ trợ và chúng cũng có thể được kết nối với Matter bằng cách được nâng cấp thành Cầu nối Matter.
Cầu nối Matter là thiết bị kết nối hệ sinh thái nhà thông minh không được Matter hỗ trợ với ngôi nhà thông minh Matter của bạn. Ví dụ: Philips Hue Hub dự kiến sẽ nhận được bản cập nhật giúp nó tương thích với Matter, điều này sẽ làm cho Hue Hub trở thành Cầu nối Matter để liên kết các bóng đèn và phụ kiện Hue với ngôi nhà thông minh Matter. Không có phụ kiện Z-Wave và Zigbee riêng lẻ nào sẽ tương thích với Matter nhưng thông qua Cầu nối chúng sẽ hoạt động cùng với các phụ kiện Matter khác của bạn.
NHỮNG NỀN TẢNG NÀO ĐÃ HỖ TRỢ MATTER?
Bốn nền tảng lớn là Amazon Alexa, Google Home, Apple Home và Samsung SmartThings đều đã hỗ trợ Matter. Điều này có nghĩa là bạn có thể sử dụng bất kỳ Ứng dụng, Loa thông minh, Trợ lý giọng nói thông minh nào của họ để quản lý thiết bị Matter của mình.
Một tính năng của Matter có tên là Multi-Admin cho phép bạn điều khiển cùng một thiết bị Matter với nhiều nền tảng. Bạn cũng không nhất thiết phải sử dụng một trong bốn nền tảng lớn trên. Các hệ sinh thái như Home Assistant, Hubitat đã hỗ trợ Matter, một số công ty đã cập nhật ứng dụng của họ sẽ trở thành Bộ điều khiển Matter như ứng dụng TP-Link Tapo, ứng dụng Aqara và ứng dụng Wiser. Và khả năng bạn sẽ sớm có nhiều lựa chọn hơn nữa.
Tất nhiên, bạn luôn cần sử dụng một hệ sinh thái nhà thông minh. Matter không có ứng dụng riêng và nó không phải là một nền tảng hay hệ sinh thái; nó chỉ là ngôn ngữ mà các thiết bị giao tiếp với nhau. Bạn sẽ cần chọn một hệ thống để quản lý ngôn ngữ đó. Với Matter, các loại phụ kiện khác nhau của các công ty khác nhau sẽ làm việc được với nhau mà trước đây chúng không tương thích. Vì vậy, bạn sẽ có thể điều khiển Bộ điều nhiệt Nest mới bằng Siri của Apple hoặc ổ cắm thông minh Eve với Amazon Alexa. Ngoài ra, bạn sẽ dễ dàng sử dụng ứng dụng Apple Home trên iPhone của mình để bật đèn phòng khách và người nhà của bạn có thể sử dụng ứng dụng Google Home trên điện thoại Android của họ để tắt đèn.
Các thiết bị Amazon hỗ trợ Matter
Tổng cộng có 17 thiết bị Amazon Echo đã tương thích với Matter. Cho đến nay, chúng chỉ hỗ trợ Matter over Wi-Fi và chỉ hỗ trợ ba trong số các loại phụ kiện Matter đầu tiên: Ổ cắm thông minh, Bóng đèn thông minh và Công tắc thông minh. Vào mùa xuân năm 2023, Amazon cập nhật loa thông minh Echo thế hệ 4 của mình thành Bộ Thread border router và sẽ mở rộng khả năng hỗ trợ Matter cho nhiều loại thiết bị hơn, bao gồm Bộ điều nhiệt, Rèm và Cảm biến. Sau đó, tất cả các thiết bị Eero Wi-Fi và thiết bị Echo tương thích còn lại cũng như ứng dụng iOS Alexa của nó cũng sẽ hoàn toàn tương thích với Matter.
Các thiết bị Google hỗ trợ Matter
Tất cả màn hình và loa thông minh Nest của Google đều có thể đóng vai trò là Bộ điều khiển Matter. Các sản phẩm mới hơn được tích hợp sẵn Thread như Nest Wi-Fi, Nest Wi-Fi Pro, Nest Hub Max và Nest Hub thế hệ thứ hai, chúng cũng là các Bộ Thread border router. Ứng dụng Google Home trên Android và iOS hiện cũng tương thích với Matter.
Các thiết bị Apple hỗ trợ Matter
Từ phiên bản iOS 16.1 các mẫu HomePod, HomePod Mini, Apple TV 4K 2021 và 2022 của Apple đã là Bộ điều khiển Matter. HomePod Mini, Apple TV 4K Wi-Fi + Ethernet (2022) và Apple TV 4K (2021) cũng là các Bộ Thread border router. Tất cả các hệ điều hành của Apple gồm: watchOS, iPadOS, macOS, tvOS và phần mềm HomePod cũng được chứng nhận Matter và ứng dụng Apple Home cũng như trợ lý giọng nói Siri hỗ trợ Matter. Apple cho biết tất cả các phần mềm HomeKit hiện có sẽ tự động hoạt động tương thích với các phụ kiện hỗ trợ Matter.
Apple HomePod mới (thế hệ 2) là Bộ điều khiển Matter và Bộ Thread border router khi ra mắt vào tháng 2/2023.
Các thiết bị SmartThings hỗ trợ Matter
Các ứng dụng SmartThings dành cho iOS và Android tương thích với Matter. SmartThings Hub V2 đã được cập nhật để trở thành Bộ điều khiển Matter; SmartThings Hub V3 và trung tâm Aeotec SmartThings hiện cũng là Bộ điều khiển Matter và Bộ Thread border router. SmartThings Station mới trị giá 60USD cũng Bộ điều khiển Matter và Bộ Thread border router, cũng như làm đế sạc không dây nhanh 15W cho điện thoại thông minh và tai nghe Galaxy.
Samsung cho biết trung tâm SmartThings trong tủ lạnh Family Hub sẽ được hỗ trợ Matter vào nửa đầu năm 2023, TV Samsung các mẫu từ năm 2022 trở đi được hỗ trợ vào tháng 3/2023.
SmartThings Hub Dongle, thiết bị bổ sung khả năng giao thức Thread và Zigbee cho tủ lạnh và TV Samsung sẽ được cập nhật lên Matter vào quý đầu tiên của năm 2023 và sẽ hoạt động như một Bộ Thread border router. Trong tương lai, các sản phẩm mới của Samsung, bao gồm TV, màn hình và tủ lạnh thông minh sẽ hỗ trợ Matter, Zigbee và Thread luôn mà không cần cắm thêm Dongle.
Một tin không vui là các trung tâm SmartThings sẽ không kết nối các phụ kiện hiện có với Matter. Vì vậy, các phụ kiện Zigbee và Z-Wave được kết nối của bạn sẽ không hiển thị trong các hệ sinh thái Matter khác mà chỉ hiển thị trong SmartThings. Samsung cũng đã xác nhận các thiết bị gia dụng và TV của họ sẽ không phải là phụ kiện Matter, vì vậy bạn sẽ không thể điều khiển TV Samsung hoặc máy giặt thông qua Matter.
Các thiết bị và phụ kiện Matter ở Việt Nam
Đến nay, ở Việt Nam bạn có thể trải nghiệm Matter bằng việc nâng cấp Aqara Hub M2 và ứng dụng Aqara trên iOS và Android lên phiên bản mới nhất. Lúc này các phụ kiện Aqara Zigbee kết nối với Hub M2 sẽ được điều khiển từ các nền tảng và các Bộ điều khiển Matter mà bạn muốn.
Ngoài ra, bạn có thể mua Ổ cắm thông minh của TP-Link, Cảm biến và Hub của Eve, bóng đèn thông minh Wiz (phiên bản 2022 trở lại), Ổ cắm của Onvis, các Đèn của Nanoleaf trên các trang thương mại điện tử nước ngoài về để trải nghiệm chúng với Matter.
Với các thiết bị bạn đang sử dụng thì sao?
Matter được thiết kế để hỗ trợ cho các thiết bị đã có trong nhà của chúng ta, một số thiết bị mà các công ty đã nâng cấp firmware để được sử dụng Matter, một số thiết bị khác thì đã được xác nhận sẽ có chương trình cập nhật tương thích trong tương lai. Chúng ta vẫn cần chờ đợi lộ trình rõ ràng hơn từ các nhà sản xuất.
MATTER CÓ BẢO MẬT KHÔNG?
Việc áp dụng nhà thông minh đã bị chậm lại do mọi người lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật của họ. CSA cho biết việc giữ an toàn cho các thiết bị là nguyên lý cốt lõi của Matter. Michelle Mindala-Freeman, trưởng bộ phận tiếp thị của CSA cho biết: “Chúng tôi sử dụng công nghệ mã hóa theo tiêu chuẩn ngành và mọi thiết bị đều được xác thực trước khi tham gia vào mạng. Mọi gói tin đều được bảo mật trên mạng và Matter hỗ trợ cập nhật qua mạng an toàn.”
Đối với dữ liệu ngôi nhà của bạn đó vẫn là mối quan hệ giữa bạn và các nhà sản xuất thiết bị. Tuy nhiên, các nguyên tắc về quyền riêng tư của Matter cũng phác thảo các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư của dữ liệu, bao gồm giảm thiểu lượng dữ liệu được chia sẻ trong bất kỳ tương tác nào của Matter và xác định mục đích chia sẻ dữ liệu khi được yêu cầu. Bạn sẽ không phải liên tục nhập mật khẩu của mình để kết nối các hệ sinh thái.
Một lợi thế của các thiết bị Matter là thông qua địa chỉ IP cho phép chúng nói chuyện trực tiếp với Internet cũng được coi là một mối lo ngại về bảo mật. CSA cho biết phương pháp bảo mật của Matter mang lại khả năng bảo mật Mạnh mẽ, Nhanh nhẹn (để giải quyết sự phát triển của những thứ như các loại mã hóa theo thời gian) và Chủ động.
