"Chúng ta đều ý thức được nhu cầu bức thiết trước tình trạng khan hiếm một số nguyên liệu, đặc biệt là thuốc súng", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hồi đầu tuần tuyên bố sau cuộc họp với các đồng minh của Ukraine ở Paris. "Thuốc súng đang thực sự khan hiếm".
Đạn pháo 155 mm trên dây chuyền sản xuất tại Unterluess, Đức vào tháng 6/2023. Ảnh: Reuters
Thuốc súng được dùng làm thuốc phóng để đẩy đạn pháo, như đạn 155 mm chuẩn NATO được sử dụng trong nhiều loại pháo chuyển tới Ukraine, bay vài chục km.
"Một quả đạn pháo đơn giản gồm ba phần. Vỏ thép, thuốc nổ và ngòi nổ" để kích hoạt vụ nổ khi va chạm, Johann Hoecherl, chuyên gia đạn dược tại Đại học Lực lượng Vũ trang Liên bang Đức ở Munich, cho hay.
"Liều phóng thường được tách rời, xạ thủ có thể lấy 2-8 liều phóng sử dụng tùy thuộc tầm bắn mong muốn", theo Hoecherl. Liều phóng bây giờ không còn ở dạng bột mà thường làm thành dạng thanh hoặc viên.
Châu Âu có rất ít nhà sản xuất thuốc súng, theo Jean-Paul Maulny, phó giám đốc Viện Quan hệ Chiến lược Quốc tế (IRIS) của Pháp. Trong số các công ty này có Eurenco tại Pháp, Bỉ và Thụy Điển, Nitrochemie ở Đức và Thụy Sĩ.
Maulny cho hay nhiều quốc gia đang thúc đẩy đưa dây chuyền sản xuất về trong nước. Pháp đang trong quá trình chuyển một phần sản xuất của Eurnco tới Bourges, cách Paris khoảng 200 km về phía nam. "Đây là nút thắt cổ chai trong sản xuất đạn dược", ông nói. "Cái khó nhất là sản lượng".
Thierry Breton, ủy viên thị trường nội địa EU, ngày 1/3 cho hay EU đang gặp khó trong thu mua nguyên liệu thô phục vụ sản xuất thuốc súng.
"Sản xuất thuốc súng cần một loại bông đặc thù, chủ yếu trồng ở Trung Quốc", ông nói. Xenlulozo nitrat là nguyên liệu chính dùng trong sản xuất thuốc súng có nguồn gốc từ sợi bông có trong cây bông vải. "Vài tháng trước, nguồn cung bông từ Trung Quốc bất ngờ gián đoạn".
"Các nước Bắc Âu đã tìm ra chất thay thế cho bông Trung Quốc. Họ đang đổi mới cung cách sản xuất để đáp ứng nhu cầu thuốc súng", ông nói thêm.
Theo Breton, các công ty sản xuất nguyên liệu thay thế bột thuốc súng sẽ nằm trong danh sách nhận tài trợ theo Luật Hỗ trợ sản xuất đạn dược mà EU công bố tuần tới.
Ông dự đoán những việc mà EU đang làm để tăng sản lượng đạn pháo sẽ nâng sản lượng hàng năm của EU lên 1,5-1,7 triệu quả vào cuối năm nay. Ông ước tính sản lượng của Nga là "gần hai triệu".
"Các quốc gia đang đưa mình vào vị thế sản xuất quy mô lớn hơn", chuyên gia Maulny nói. "Không quốc gia nào chuẩn bị trước cho một cuộc xung đột cường độ cao, tiêu hao khí tài nhiều như thế. Chúng ta chưa từng chứng kiến cuộc chiến nào như vậy kể từ Thế chiến II".